Boekbespreking , jaar
2013
Light Years ( Penguin Books, heruitgave in 2007)
James Salter en een Introduction van Richard Ford
De schrijver James Salter is populair in Nederland – sinds kort. In deze
heruitgave van Penguin Books wordt hij een Master of Fiction genoemd. In de
Amazon. Reviews van lezers vind je veel
lovende maar ook tamelijk wat negatieve kritieken. De lof heeft meestal
betrekking op de poëtische taal, de kritiek op de nare karakters. Ford wijst
erop dat Salter op rake wijze de trivialisering van het leven door de
hoofdpersonen tot kern van zijn roman heeft gekozen. Hij beeldt het dagelijks
leven van een well to do Amerikaans gezin uit, Nedra en Viri Berland met 2
dochters Katy en Danny, in een huwelijk dat op de rotsen loopt. Hoe ze in al
hun materiële welvaart, de parties en het lieflijke gezinsleven toch niet het
geluk vinden, hoewel ze dat wel beweren,
maar het elders zoeken in meer geld, meer status, meer naam, meer buitenlandse
reizen, buitenechtelijke verhoudingen etc. Hoe ze aan het geluk feitelijk
voorbijgaan terwijl het aan hun voeten ligt. Zij leven, zegt Ford, alsof ze het
nog een keer kunnen overdoen. Ze missen het geloof en de moed om het serieus te
nemen en trivialiseren het. Salter stelt dat aan de kaak, het onechte leven in
luchtigheid en daarmee het ware leven laten ontglippen. Het is daarom dat veel
lezers zich ergeren aan de karakters, terwijl Salter daarmee juist laat zien
dat zo’n leven in luchtigheid, plezier en oppervlakkig genot het leven tekort
doet, het trivialiseert. Het is de houding tegenover het plezier die de
hoofdpersonen parten speelt, zij willen altijd meer en anders en elders. Er
ontbreekt hun elke terughoudendheid en matiging, zij zijn in de grond
ontevreden met zichzelf en het mooie leven dat ze leiden. Ook mij bevangt de
ergernis tijdens het lezen totdat ik begrijp dat Salter de trivialisering
onverbiddellijk en zonder pardon, bewust voor de lezer uitstalt. Misschien is
het toch paradoxaal dat ook Salter suggereert dat het leven van zijn hoofdpersonen
stuk loopt doordat ze verlangen naar een ander, nog beter leven , terwijl hij afstandelijk als schrijver impliciet ook
lijkt vast te houden aan het bestaan van een ander, echter leven. . Hij zet
zijn personen te kijk, maar dan? Hij pakt de lezer met fluwelen handschoenen
aan, maar confronteert hem meedogenloos met de verachtelijke trivialisering die
hij breed uitmeet. Het falen van de hoofdpersonen om voluit te leven in plaats
van te vluchten in ontaard hedonisme, dwingt de lezer zich erop te concentreren
hoe het leven hen ontglipt, waar deugden
ten onder gaan in een gebrek aan morele kracht. In zekere zin is het een hard
boek, waarin wezenlijke compassie ontbreekt. De titel Light Years heeft alles
van doen met de lichtheid van het leven zoals de hoofdpersonen het ervaren en
leven, niet in staat tot wezenlijke existentiële beleving. Zij leven in hun
eigen film. Salter sleept de lezer met zijn lichte taal, zijn poëtische acrobatiek
door deze onverdraaglijke lichtheid heen. Hij is een master of fiction, een
muzikant, een pantomime speler in taal.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten