Light Years, James Salter

Boekbespreking , jaar 2013

Light Years  ( Penguin Books, heruitgave  in 2007)

James Salter en een Introduction van Richard Ford

De schrijver James Salter is populair in Nederland – sinds kort. In deze heruitgave van Penguin Books wordt hij een Master of Fiction genoemd. In de Amazon. Reviews  van lezers vind je veel lovende maar ook tamelijk wat negatieve kritieken. De lof heeft meestal betrekking op de poëtische taal, de kritiek op de nare karakters. Ford wijst erop dat Salter op rake wijze de trivialisering van het leven door de hoofdpersonen tot kern van zijn roman heeft gekozen. Hij beeldt het dagelijks leven van een well to do Amerikaans gezin uit, Nedra en Viri Berland met 2 dochters Katy en Danny, in een huwelijk dat op de rotsen loopt. Hoe ze in al hun materiële welvaart, de parties en het lieflijke gezinsleven toch niet het geluk  vinden, hoewel ze dat wel beweren, maar het elders zoeken in meer geld, meer status, meer naam, meer buitenlandse reizen, buitenechtelijke verhoudingen etc. Hoe ze aan het geluk feitelijk voorbijgaan terwijl het aan hun voeten ligt. Zij leven, zegt Ford, alsof ze het nog een keer kunnen overdoen. Ze missen het geloof en de moed om het serieus te nemen en trivialiseren het. Salter stelt dat aan de kaak, het onechte leven in luchtigheid en daarmee het ware leven laten ontglippen. Het is daarom dat veel lezers zich ergeren aan de karakters, terwijl Salter daarmee juist laat zien dat zo’n leven in luchtigheid, plezier en oppervlakkig genot het leven tekort doet, het trivialiseert. Het is de houding tegenover het plezier die de hoofdpersonen parten speelt, zij willen altijd meer en anders en elders. Er ontbreekt hun elke terughoudendheid en matiging, zij zijn in de grond ontevreden met zichzelf en het mooie leven dat ze leiden. Ook mij bevangt de ergernis tijdens het lezen totdat ik begrijp dat Salter de trivialisering onverbiddellijk en zonder pardon, bewust voor de lezer uitstalt. Misschien is het toch paradoxaal dat ook Salter suggereert dat het leven van zijn hoofdpersonen stuk loopt doordat ze verlangen naar een ander, nog beter leven , terwijl  hij afstandelijk als schrijver impliciet ook lijkt vast te houden aan het bestaan van een ander, echter leven. . Hij zet zijn personen te kijk, maar dan? Hij pakt de lezer met fluwelen handschoenen aan, maar confronteert hem meedogenloos met de verachtelijke trivialisering die hij breed uitmeet. Het falen van de hoofdpersonen om voluit te leven in plaats van te vluchten in ontaard hedonisme, dwingt de lezer zich erop te concentreren hoe het leven  hen ontglipt, waar deugden ten onder gaan in een gebrek aan morele kracht. In zekere zin is het een hard boek, waarin wezenlijke compassie ontbreekt. De titel Light Years heeft alles van doen met de lichtheid van het leven zoals de hoofdpersonen het ervaren en leven, niet in staat tot wezenlijke existentiële beleving. Zij leven in hun eigen film. Salter sleept de lezer met zijn lichte taal, zijn poëtische acrobatiek door deze onverdraaglijke lichtheid heen. Hij is een master of fiction, een muzikant, een pantomime speler in taal.