Stone Gods, Jeanette Winterson

 

Stone Gods

by

Jeanette Winterson

Uit een interview van Wetter met Winterson

When we turn to art, we are turning away from the clock-driven busy world into a reflective space that allows us to find our own meaning and our own beat.

Vanuit een onbestemd begin ontstaat het verhaal over de Blue Planet, Easter Isle, 3 Post War,  Wrecked City en over Billie Crusoe, die later ook Friday ontmoet en de Robo sapiens, Spike, een nieuw genus robots die zichzelf ontwikkelt. Er zijn the Central Power,the Eastern Caliphat en er is het Sino Soviet Pact. De CP weigert het kalifaat toegang tot de planeet. Manfred is de baas van Billie in het CP. Dan zijn er nog mevrouw en meneer Mc Murphy en er zijn nonnen. Hoe dan ook, het verhaal over de Blue Planet is een uitvergroting van de robotisering die vandaag de dag om ons heen al op gang is gekomen. Mensen hebben hun eigen planeet ver-pest. Billie gaat nog mee op expeditie naar een andere planeet, wanneer ze de regels van de CP heeft overtreden. De mensen krijgen nog één keer een kans om iets van een nieuwe planeet te maken. Paaseiland is het verhaal hoe de mensen hun eiland te gronde  richtten ten behoeve van hun stenen goden. In 3 Post War wordt nog eens terug-verteld naar  de na-oorlogse ( 2^de wereldoorlog) tijd. In de wrecked City grenzen de techno wereld van de CP en het restant-milieu met zijn misdeelden uit 3Post War ruimtelijk aan elkaar, maar als twee vreemde lichamen. Een beetje zoals de huidige wereld zich lijkt te ontwikkelen.

Het geheel bestaat uit brokstukken, scherven, fragmenten verleden en toekomst, die in het heden samen komen als gefragmenteerde wereld, de realiteit die zich detailleert en verbizondert in ongelijke delen. Het schept een geheel eigen ruimte en tijd, een universum van dimensies en gebeurtenissen die elkaar raken en langs elkaar heen suizen. Hoe eigensoortig en eigenaardig ook, deze wereld komt vertrouwd voor doordat er lijntjes vanuit en naar het heden worden getrokken, die op zich zelf niet onbekend zijn aan de mens van nu. De vertrouwdheid suggereert verwantschap met de lezer, die deelt in het universum van de schrijfster.

Persoonlijk herken ik de fascinatie voor de vervreemding van de zich voltrekkende robotisering. Het verhaal over de ondergang van het Paaseiland is een vondst om een vlucht in een reactionaire ideologie -  aanbidding van stenen goden - af te snijden. Lees het boek van Jared Diamond: Collapse, how societies choose to fail or to succeed.

Winterson laat weer een staaltje van duizelingwekkende schrijfkunst zien. Ze heeft de vervreemding anno de 21^ste eeuw op virtuoze manier verwoord.  

Tot slot. Ik heb een aantal recensies gelezen, waarvan het meerendeel niet erg positief is. Alleen haar taal-meesterschap wordt wel gewaardeerd maar meer als een extra. Het bevestigt mijn opvatting dat ook recensenten traditioneel lezen: ze volgen het verhaal en leveren commentaar of het klopt(consitentie). Ze vergelijken het verhaal met de werkelijkheid en concluderen dat het niets nieuws oplevert of dat het een kinderlijke interpretatie van de realiteit is. Voorts betwijfelen ze of het wel goeie science fiction is en up to date. En als roman vinden ze er onvoldoende samenhang en verhaal in, te fragmentarisch en te divers. Kortom, deze recensenten kunnen niet lezen. Dat literatuur het vermogen is om met taal uit te stijgen boven de werkelijkheid en de verbeelding vrij spel te geven is van hen teveel gevraagd. Ze missen allen de esssentie van de vervreemding zoals Winterson deze heeft verwoord. Ofwel ze missen de reflective space van literatuur, zoals in het bovenstaand citaat uit een interview met Winterson over het wezen van kunst.