Bij het overlijden van Philip Roth: een recensie opgepikt en geplaatst.
Dear Readers,
Jammer dat ik uiteindelijk toch niet Femia alleen
durfde achterlaten en niet bij de bespreking van Philip Roth’s Counter Life
aanwezig kon zijn. Het boek was een keuze van Liesbeth meen ik en zij zal wel
het voortouw bij de discussie hebben gehad. Ik geloof dat Liesbeth door Adriaan
van Dis op het spoor was gezet – niet de eerste de beste, hoewel toch ook weer
geen echte favoriet van mij ondanks zijn laatste boek. Counter Life(C.L.) wordt
door Harold Bloom als het beste van Roth beschouwd. En hij is een autoriteit.
Hoe dit ook zij, ik heb heel wat uurtjes geboeid met dit werk doorgebracht. Het
is natuurlijk zonder meer goed geschreven in een schrijfstijl die even goed als
een conversatietoon en als voordracht kan worden bestempeld, met een vocabulair
om jaloers op te zijn. Dialogen die zich gaandeweg ontwikkelen als monologen
met een groot indringend overredings- en inlevingsvermogen, dat de
gesprekspartner en de lezer op sleeptouw neemt. Met groot gemak sleurt Roth de
lezer mee in de obsessies van zijn karakters of het nu seks, ziekte,
antisemitisme of rabiate settler-praat is van een fanatieke, orthodoxe Jood is.
Afwisseling van alledaagse gebeurtenissen en deze onontkoombare bezetenheid
geeft een enorme spanning, de stuwkracht in het verhaal, dat bovendien knap
geconstrueerd is in zijn verwisseling van manuscript, verteller en schrijver,
waardoor de lezer geen gelegenheid krijgt voort te modderen door de tekst maar
gedwongen wordt werkelijkheid en script te ontrafelen en zich in te leven in en
te ontworstelen aan de personages en hun onderlinge relaties. In het bizonder
de verwisseling van de broers Nathan en Henry als schrijver van het manuscript
en karakter en als zieke/bezetene is buitengewoon slim, gewiekst en speels
uitgevoerd zonder dat zij ook maar iets aan echtheid inboeten. Het is zonder
meer een ingenieus boek, dat herlezing vereist al was het alleen al om de
verwoording van obsessies – zoals ook met het Jood-zijn - en
het eindeloze spel van het schrijven. ( de kunst van het veinzen en het
buikspreken zoals hij in een interview zegt. Hij vertelt daarin ook dat hij in
psycho analyse is geweest – een techniek die mogelijk veel aan de kunst van het
schrijven heeft bijgedragen). Roth is
een maatschappelijke schrijver in de zin dat zijn personages Amerikaans zijn en
er zelden over de natuur of het landschap wordt geschreven. Voordat je het weet
betrekt hij de lezer in een spanningsveld tussen personen, die altijd met beide
benen in de maatschappij staan en daarmee al dan niet te kampen hebben. Voor
mij zijn de karakters soms teveel op het leven van alledag betrokken en is er
nauwelijks ontsnapping mogelijk langs de weg van het absurdisme of de droom.
Misschien is Roth in dat opzicht nogal cerebraal zonder emoties overigens
tekort te doen. Idee en idee fixe hebben een groot aandeel in zijn personages
zodat ze ook niet ver afstaan van de politieke werkelijkheid, die vaak in de
dialogen is te terug te vinden. De verbeelding echter speelt zich af binnen de
maatschappij en de persoonlijke relaties, die door overmatige focus op één
aspect van het leven ontsporen en ziekelijke vormen aannemen. Soms is dat voor
mij wel wat benauwend omdat de personages ( net als ik) als het ware geplaagd
worden door de dagelijkse realiteit, waaraan zij niet weten te ontsnappen. Ze
hebben iets weg van gevangenen – van de maatschappij en van hun obesessies. Ze
raken verknoopt in zichzelf en hun situatie – tandarts met assistente, een
echtgenote Carol, die zichzelf voor de gek houdt, Nathan die zijn broertje
koeioneert en andersom of juist niet etc
Het banale leven van alledag, waarmee we al zoveel van doen hebben net
zoals het nieuws in de krant etc. Het is een kwaliteit die veel lezers zal
aanspreken door de herkenning, terwijl ik het ervaar als een tekort ( aan
literaire verbeelding) , waardoor ik vaak een beetje ontredderd achterblijf in
de modderpoel. In zekere zin ben ik opgelucht als ik het boek uit heb, dwz als
er een eind is gekomen aan het eindeloos geworstel met elkaar en met
waanbeelden.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten